Ηρώον Πλατανιστού (Κουτσούφλιανη) 5ον

 

Το μνημείο Ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης βρίσκεται στον Πλατανιστό, οικισμό της Τοπικής Κοινότητας Παναγίας.

Πρόκειται για μια όρθια μαρμάρινη στήλη σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου που στην κορυφή της ξεπηδούν ολόγλυφες φλόγες που συμβολίζουν την πυρπόληση του χωριού. Η στήλη είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα κυκλικό τσιμεντένιο βάθρο.

Στην πρόσοψη της στήλης, στο πάνω μέρος, υπάρχει μια εξέχουσα στρόγγυλη πινακίδα πάνω στην οποία αναγράφεται εγχάρακτα η φράση: «ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΦΛΙΑΝΗΣ». Στο μέσον της στήλης υπάρχει ανάγλυφη έγχρωμη παράσταση που εικονίζει την πυρπόληση της Κουτσούφλιανης. Στο κάτω μέρος της στήλης υπάρχει μια εξέχουσα, στρόγγυλη ανάγλυφη παράσταση με φλόγες. Στοιχεία με συμβολικές παραστάσεις υπάρχουν και στις άλλες όψεις της στήλης, όπως ανάγλυφες φλόγες, η χρονολογία «1898» του ολοκαυτώματος, κλπ.

Σύντομη αναφορά στο ιστορικό του ολοκαυτώματος:

«Η ήττα της Ελλάδος, στον πόλεμο του 1897, επεφύλασσε άσχημο μέλλον στους κατοίκους της Κουτσούφλιανης. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, χάραξαν τα νέα σύνορα Ελλάδος – Τουρκίας και στους χάρτες που συνέταξαν περιέλαβαν την Κουτσούφλιανη στην Τουρκική επικράτεια.

Οι κάτοικοι της Κουτσούφλιανης αντέδρασαν και δεν δέχθηκαν να παραμείνουν υπόδουλοι στους Τούρκους και ξεκίνησαν έναν αγώνα ώστε να πείσουν τις Μεγάλες δυνάμεις να περιέλθει το χωριό τους στην ελεύθερη Ελλάδα.

Οι 700 κάτοικοι (147 οικογένειες), όταν έμαθαν επίσημα το δυσάρεστο νέο, ότι η Κουτσούφλιανη, τελικά, παραχωρήθηκε στους Τούρκους, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το χωριό. Οι γυναίκες μαζέψανε ότι ήταν δυνατόν να μεταφερθεί, πήραν και τα παιδιά και όδευσαν προς την τραυματική εμπειρία του εκπατρισμού.

Οι άνδρες έσκαψαν το νεκροταφείο του χωριού και ανέσυραν από τους τάφους τις σωρούς των νεκρών τους, και τις κατέκαψαν για να μην τις βεβηλώσουν οι Τούρκοι. Πήραν τα οστά των προγόνων, τις εικόνες και τα Ιερά Κειμήλια, παρέλαβαν όλη την ξυλεία, τα παράθυρα και τις πόρτες των σπιτιών, έβαλαν φωτιά στα σπίτια τους και στις καλύβες τους και πήραν τον δρόμο της Φυγής, της Ελευθερίας και της Αξιοπρέπειας.

Μαύροι καπνοί έβγαιναν από την έρημη Κουτσούφλιανη καθώς η πομπή των κατοίκων έφυγε από το χωριό. Αφού πέρασαν πάνω από τον συνοριακό ελληνικό σταθμό, έφθασαν στο χωριό Λιμπόχοβο, δύο μόλις χιλιόμετρα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα.

Μετά από πολλές περιπέτειες οι Κουτσουφλιανιώτες σταθεροποιήθηκαν στο Λιμπόχοβο, το οποίο, μετονομάστηκε σε νέα Κουτσούφλιανη και από το 1957 έχει την ονομασία Παναγία. Η δε Παλιά Κουτσούφλιανη μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913, απέκτησε και πάλι ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της. Από το 1957 ονομάστηκε Πλατάνιστος (αρχικά Πλάτανος), από τον πανύψηλο πλάτανο της πλατείας του χωριού, που χρονολογείται από την εποχή του Κοσμά του Αιτωλού (1775), ενώ από το 1998, όπου και συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από το πραγματικό Ελληνικό Ολοκαύτωμα του χωριού απέκτησε και πάλι την αρχική της ονομασία Κουτσούφλιανη».

Συγκίνηση προκαλεί κάθε χρόνο στις εκδηλώσεις, η απαγγελία του Ύμνου της Κουτσούφλιανης, όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται, και να ακούγεται σε ρυθμό εμβατηρίου, το ποίημα που έγραψε ο Ιωάννης Βλιώρας το 1962, εμπνευσμένος από τις περιγραφές των γεγονότων του Ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης, από κατοίκους που τα έζησαν από κοντά.

«ΚΟΥΤΣΟΥΦΛΙΑΝΗ

Ω μικρή Κουτσούφλιανή μας
μας θυμίζεις Λεβεντιά,
γιατί οι πρόγονοί μας τότε
είπαν όχι στην Τουρκιά

Στους προγόνους μας εκείνους
δίνουμ’ όρκο αληθινό,
το καθήκον στην Ελλάδα
θα ‘χουμε για οδηγό

 
Ω χωριό μου αγαπημένο
έχεις τόση ομορφιά
γι’ αυτό πάντα (θα) σε θυμάμαι
όπου να ΄μαι μακρυά.

Ο μεγάλος πλάτανός σου
πού ‘ναι δίπλα απ’ το Σχολειό
στέκει πάντα εκεί πελώριος
σαν ακοίμητος φρουρός».