Ηρώον «Μάχης της Πόρτας» Πύλης 2ον

 

Το ηρώον «Μάχης της Πόρτας» βρίσκονταν στην πλατεία έναντι του Δημαρχείου Πύλης μέχρι το 2020.  Είχε αναγερθεί από τον Δήμο Πύλης το 2009. Κατά την διαμόρφωση του εκεί χώρου, αφαιρέθηκε, με σκοπό να τοποθετηθεί ξανά στον ίδιο χώρο.

Επρόκειτο για μια μαρμάρινη στήλη, σχήματος κόλουρης πυραμίδας που την κορυφή της κοσμούσε μια μαρμάρινη σφαίρα. Η στήλη ήταν τοποθετημένη πάνω σε ένα τετράγωνο μαρμάρινο βάθρο και εδράζονταν πάνω σε μια λιθόκτιστη βάση με επεξεργασμένες πέτρες. Στις γωνίες της βάσης υψώνονταν τέσσερα λιθόκτιστα κολονάκια, ενώ στο μπροστινό μέρος υπήρχε ένα σκαλοπάτι πρόσβασης.

Στην πρόσοψη της στήλης υπήρχε ένα εγχάρακτο στεφάνι και από κάτω αναγράφονταν τα εξής: «Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΣ 8 - 9 ΙΟΥΝΙΟΥ1943».

ΤΙΜΗ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΘΝΗΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΚΑΝ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ».

Στις πλευρικές όψεις της στήλης υπήρχαν εγχάρακτα σχέδια από δύο σημαίες σε θέση χιαστί.

Εδώ σ' αυτόν τον τόπο, με την γενναιότητα και την αποφασιστικότητα των μαχητών, κτίστηκε ένας φάρος που φώτισε τις ένδοξες στρατιωτικές νίκες του ΕΛΑΣ στις συγκρούσεις κατά του κατακτητή για την απελευθέρωση της χώρας μας.

Την 8^η και 9η Ιουνίου 1943, στον ιστορικό χώρο της Πόρτας, έλαβε χώρα η πρώτη δυναμική σύγκρουση και οργανωμένη μάχη ενάντια στα Ιταλικά φασιστικά στρατεύματα. Διακόσιοι δέκα (210) Έλληνες αγωνιστές με ελλιπή μέσα, ενάντια σε 4.000 Ιταλούς άνδρες βαριά οπλισμένους με πεζικό, με πυροβόλα, με τεθωρακισμένα.
Μάχη ισάξια των προγόνων μας, νέες Θερμοπύλες, νέα Δερβενάκια. Στα δύσκολα και κρίσιμα εκείνα χρόνια της κατοχής η νικηφόρα εκείνη μάχη, είχε θετική επίδραση στο ηθικό όχι μόνο των ανταρτών, αλλά και όλου του ελληνικού λαού.
Στον Ιταλικό στρατό επιτάθηκε μετά την αποτυχία η σοβούσα κρίση. Εξάλλου λίγους μήνες μετά συνθηκολόγησαν και παραδόθηκαν.